ویژگی های نفاق و منافقین

از نظر علمای اخلاق و اهل معرفت نفاق، مخالفت سرّ با علن و ناهمگونی باطن با ظاهر است که گسترۀ آن به همۀ انسان‌ها، حتی انسان بی‌دینی که هیچ اعتقادی به مبدأ و معاد ندارد برمی‌گردد. نفاق هم درقوۀ غضب ریشه دارد و هم در قوۀ شهوت. هنگامی حالت افراط در خشم، انسان مبتلا‌به جاه‌طلبی می‌شود و حالت تفریط خشم هم انسان را مبتلا به جبن و ترس می‌نماید که هر دو رذیلۀ نفاق را در پی دارد. هم‌چنین حب به مال و شهوت جنسی موجب ابتلا به این رذیله می‌شود. نفاق در یک تقسیم‌بندی ابتدایی به قولی و فعلی تقسیم می‌شود. آنچه در بحث نفاق مهم است شناسایی نفاق در وجود خود است، انسان باید با مقایسۀ آنچه در دلش می‌گذرد و آنچه به زبان آورده و یا عمل می‌کند تطابق یا عدم تطابق آنها را شناسایی کند و بر این اساس به منافق بودن یا نبودن خود پی ببرد.

حضرت آیت الله العظمی حاج آقا مجتبی تهرانی در سلسله سخنرانی پیرامون موضوع نفاق و منافق مانند همۀ مباحث خود هم جنبه‌های علمی و هم جنبه‌های عملی موضوع را مورد مداقّه قرار داده و تاکید همیشگی معظم له بهره‌وری عملی از مباحث است نه انباشته کردن دانش در ذهن. لذا همۀ کسانی که در وادی خودسازی و سیر معنوی جد و جهد دارند با مطالعۀ این کتاب می‌توانند به شناسایی خود در این زمینه پرداخته و ریشه‌های این رذیله را از وجود خود پاک نمایند