آرزو

طول امل از موضوعات مهم اخلاقی است که در آیات و روایات بسیاری مورد نکوهش قرار گرفته است. حقیقت امل عبارت از یک حالت و خصلت نفسانی است که بر اثر آن یک حالت بهجت و سرور برای نفس حاصل می‌شود و این حالت هنگامی رخ می‌دهد که انسان تحقق شیء محبوب خود را در آینده تصور کند. در حقیقت آرزو و امل بر محور تخمین و احتمال نسبت‌به آینده است. هر چه  تحقّق آن امرِ مطلوب در آینده احتمال بیشتری داشته باشد، می‌گویند: به رجا نزدیک‌تر است، و هر چه دورتر باشد، می‌گویند: به غرور نزدیک‌تر است. نفس انسان هیچ‌گاه از آرزو خالی نیست اما در طول زمان ممکن است این آرزوها جا به جا شود، چه در بعد مادی و چه در بعد معنوی. در بین این آرزوها آنچه مورد نکوهش قرار می‌گیرد بخشی از آرزوهای مادی است، نه همۀ آرزوهای مادی، زیرا اگر آرزوی مادی از انسان گرفته شود دست از تلاش و حرکت می‌کشد، به علاوه اینکه تلاش معنوی با تلاش مادی پیوستگی دارد. ممکن است انسان در مواجهه بین دو آرزوی مادی و معنوی سر راه دو راهی قرار گیرد به این معنا که اگر بخواهد به آرزوی مادّی برسد، باید عملی حرامی که طبق خواسته های شهوی او است انجام دهد و بدیهی است که این تلاش با آرزوی معنوی او در تضاد است، در این موارد انسان باید حق تقدم را به آرزوهای معنوی بدهد. آنچه که انسان باید توجه کند این است که آرزو، تکیه گاه بی پایه و سستی است.